Patron, Hymn
Włodzimierz Dolański
Włodzimierz Dolański urodził się 11 września 1886 roku w Jassach w Rumunii w rodzinie Józefa Dolańskiego (emigranta, uczestnika Powstania Styczniowego) i Felicji z domu Włodków. Dzieciństwo razem z trojgiem rodzeństwa i rodzicami spędził w Bukareszcie, gdzie jego ojciec pracował jako inżynier kolejnictwa. W wieku 10 lat Włodzimierz na skutek wybuchu amunicji stracił wzrok i prawą dłoń.
W 1902 r. podjął naukę w Zakładzie Ciemnych we Lwowie. W szkole szybko doceniono jego inteligencję, pracowitość i muzyczne uzdolnienia. W 1908 roku z wyróżnieniem ukończył naukę we lwowskim Zakładzie i rok później rozpoczął karierę pianistyczną. Królowa rumuńska Carmen Sylva obecna na jednym z jego koncertów, uznając talent jednorękiego, ociemniałego pianisty ufundowała mu stypendium, umożliwiające dalszą naukę gry na fortepianie.
Włodzimierz Dolański koncertował w wielu europejskich miastach. Otrzymywał bardzo pochlebne recenzje. Wielogodzinne ćwiczenia, uraz lewej ręki oraz przebyte operacje przerwały jego muzyczną karierę. Odnalazł jednak nową życiową pasję - postanowił pracować dla niewidomych jako nauczyciel w szkole specjalnej. Zdał maturę i rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Po rocznych staraniach otrzymał posadę nauczyciela muzyki i matematyki we lwowskim Zakładzie Ciemnych. W 1924 r. został skierowany na studia licencjackie z zakresu filozofii, psychologii i pedagogiki w paryskiej Sorbonie, które ukończył z dyplomem tyflopsychologa w 1928 r. Za osiągnięcia naukowe i pracę społeczną Rząd Francji nagrodził go Złotą Odznaką. Po powrocie do kraju na Uniwersytecie Warszawskim zdał egzamin uzupełniający do stopnia magistra, a następnie, m. in. na podstawie wyników pracy naukowej za granicą (dotyczącej zmysłu przeszkód) w 1931 r. uzyskał tytuł doktora filozofii.
Rozpoczął pracę nauczyciela w Zakładzie dla Niewidomych w Laskach, gdzie zamieszkał wraz z żoną. Kontynuował podjętą w czasie paryskich studiów współpracę z organizacjami niewidomych we Francji, Anglii i USA. W 1931 roku podczas I Kongresu Niewidomych w Nowym Jorku wygłosił referat "Przybory szkolne w nauczaniu dzieci niewidomych".
Dążył do zjednoczenia istniejących organizacji niewidomych, walczył o uzyskanie dla osób z dysfunkcją wzroku należnych im praw i miejsca w społeczeństwie. Wspierał tworzenie warsztatów i stanowisk pracy dla niewidomych w przedsiębiorstwach ludzi widzących. Wydawał czasopisma tyflologiczne. Jednocześnie kontynuował pracę naukową w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, współpracował z Polską Akademią Nauk. Cenne są jego publikacje przedstawiające dokonania wybitnych niewidomych, m. in. Heleny Keller (amerykańska głuchoniewidoma pisarka i działaczka), Ludwika Vierne’a (niewidomy francuski kompozytor i organista) oraz opracowania dotyczące różnych systemów pisma dla niewidomych, w tym alfabetu Braille’a.
Z jego inicjatywy w 1946 roku powstał pierwszy ogólnopolski związek zrzeszający niewidomych – Polski Związek Pracowników Niewidomych Rzeczpospolitej Polskiej. Do nazwy włączono słowo „pracowników”. W ten sposób organizatorzy chcieli podkreślić, że nobilitacja niewidomych może dokonywać się przez pracę, która umożliwia utrzymanie siebie i rodziny. W 1950 roku Włodzimierz Dolański został zmuszony przez władze PRL do rezygnacji z funkcji prezesa tego związku. W 1956 r. cofnięto stawiane mu wcześniej zarzuty o współpracę z „imperialistycznymi instytucjami”.
Mimo kolejnych bolesnych doświadczeń (śmierć pierwszej żony) nie zaprzestał swej działalności na rzecz osób niewidomych. Wielkim wyróżnieniem było honorowe, dożywotnie członkostwo w Światowej Radzie Pomocy Niewidomym, które otrzymał w 1969 roku na kongresie w Delhi. Pracował intensywnie niemal do ostatnich chwil życia. Zmarł 11 marca 1973 roku w Warszawie, został pochowany na cmentarzu w Laskach.
Jego hasło „Nic o nas - bez nas!”, które wciąż pozostaje drogowskazem i inspiracją dla środowiska osób niewidomych, znalazło również odzwierciedlenie w słowach Hymnu Ośrodka.
Adolf Szyszko – biograf i uczeń Włodzimierza Dolańskiego wspominał: „Dla wszystkich, którzy mieli zaszczyt osobiście Go znać, pozostanie na zawsze wzorem do naśladowania. W młodzież, którą uczył, potrafił wpoić wiarę we własne siły i możliwości życiowe niewidomych... Nie znam drugiego niewidomego, który by w tym samym stopniu co doktor Dolański zasłużył na głęboki szacunek, uznanie wdzięczność naszego środowiska.”
Wersja dźwiękowa tekstu w formatach: MP3, M4A, OGA
Bibliografia:
Bendych E.: Włodzimierz Dolański (1886-1973). Szkoła Specjalna1998, nr dodatkowy s. 213-217
Kaziów M.: Dr Włodzimierz Dolański. Wzorzec osobowy nie tylko dla niewidomych. W: Jeziorowski J.: Pięćdziesiąt lat krakowskiej szkoły dla niewidomych 1948-1998 s. 119-125
„Nic o nas – bez nas”. Pochodnia 1983, nr 4 s. 2-3, 29
