Bibliografia
Podstawowe informacje
Ważną częścią każdego referatu, publikacji lub prezentacji maturalnej są przypisy i bibliografia, ukazujące warsztat pracy i podnoszące wartość naszego opracowania. Zasady sporządzania przypisów i bibliografii są znormalizowane. Określają je normy:
- PN-ISO 690: Dokumentacja – Przypisy bibliograficzne. Zawartość, forma i struktura, z lipca 2002 roku (dla książek i czasopism),
- PN-ISO-2 : Przypisy bibliograficzne. Dokumenty elektroniczne i ich części, z 1999 (dla dokumentów elektronicznych).
Główna zmiana w stosunku do poprzedniej normy to obowiązek podawania w opisie numeru ISBN dla książek i ISSN dla czasopism. Skrót ISBN pochodzi z ang.: International Standard Book Number. Od 1 stycznia 2007 roku obowiązuje 13-cyfrowy numer ISBN. Aktualny numer poprzedzony prefiksem 978 jest identyczny z używanym w kodzie paskowym. Jest w nim zapisana informacja o kraju, wydawcy i o samej książce (np. 83 na początku oznacza Polskę). Nr ISBN posiadają książki wydane po roku 1975.
Bibliografia - uporządkowany wg określonych kryteriów spis dokumentów (książek, czasopism, artykułów i in.) z najważniejszymi informacjami o każdej pozycji.
Układ bibliografii jest umowny. Informator maturalny zaleca następujący podział:
1. literatura podmiotu (omawiane przez nas w pracy utwory literackie i inne teksty kultury, np. Przedwiośnie Stefana Żeromskiego, film Pan Tadeusz Andrzeja Wajdy),
2. literatura przedmiotu, czyli wykorzystywane przez nas opracowania, np. słowniki, opracowania encyklopedyczne, historie literatury, artykuły, dokumenty elektroniczne, omawiające dane zagadnienie.
W obrębie poszczególnych grup obowiązuje alfabetyczna kolejność opisów.
Przypisy - krótkie objaśnienia do fragmentów tekstu, mają charakter informacyjny, mogą dodatkowo wyjaśniać pewne fragmenty tekstu; przypisy bibliograficzne zawierają opisy dokumentów, z których pochodzą cytaty lub informacje zawarte w tekście, do przypisów kierują odsyłacze zawarte w tekście (najczęściej są to cyfry), przypisy najczęściej zamieszczane są na dole strony.
Opis bibliograficzny - uporządkowany zespół danych o książce (artykule i innym dokumencie), służący do jej identyfikacji.
Nowa norma dopuszcza pewną dowolność interpunkcji i wyróżnień graficznych (zmiana kroju czcionki, podkreślenia). Np. tytuł czasopisma można ująć w cudzysłów lub napisać kursywą. Obowiązuje jednak absolutna konsekwencja w raz przyjętym sposobie zapisu.
Opis książki (czyli wydawnictwa zwartego)
Uwaga! Informacje o książce spisuj ze strony tytułowej lub z jej odwrotu, nie z okładki.
1. Autor/ Autorzy (max 3 autorzy; nazwisko, imię lub inicjał imienia)
2. Tytuł
3. Odpowiedzialność drugorzędna (Redaktor, tłumacz itp.)
4. Oznaczenie wydania (pierwsze wydanie pomijamy)
5. Numer tomu i jego tytuł (w opisie pojedynczego tomu)
6. Miejsce wydania i wydawca
7. Rok wydania
8. Liczba tomów (w opisie wydawnictwa wielotomowego)
9. Objętość
10. Nazwa serii i nr tomu w serii
11. Uwagi
12. ISBN
Uwaga! Elementy obowiązkowe opisu podano pogrubioną czcionką, nieobowiązkowe możemy pominąć. Należy pisać w sposób ciągły – od marginesu do marginesu.
Schemat opisu:
Autor: Tytuł książki. Wydanie. Miejsce wydania: wydawca rok wydania. ISBN
Przykłady:
Książka do 3 autorów:
- Kapuściński R.: Lapidarium IV. Warszawa: Czytelnik 2007. ISBN 978-83-07-03104-0
- Sienkiewicz H.: Potop. Warszawa: PIW 1969. T.1-3
Praca zbiorowa, antologia:
- Mały słownik kultury dawnych Słowian. Red. L. Leciejewicz. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna 1988. ISBN 83-214-0499-5
- Słownik bohaterów literackich. 2003. ISBN 83-7327-397-2
Opis fragmentu książki
- Heistein J.: Historia literatury włoskiej. Zarys. Wyd. 2. Wrocław 1987, s. 69-79
- Słownik pojęć i tekstów kultury. Red. A.Rysiewicz. Warszawa 2002, s. 109
Tu nr ISBN może być pominięty.
Opis artykułu (rozdziału) w książce
Elementy opisu:
1. Autor/ Autorzy artykułu
2. Tytuł artykułu
3. In: lub W:
4. Autor/ Autorzy dokumentu macierzystego
5. Tytuł dokumentu macierzystego
6. Oznaczenie wydania
7. Miejsce wydania i wydawca
8. Rok wydania
9. Lokalizacja w obrębie dok. macierzystego, oznaczenie woluminu, strony
Przykład:
- Cardini F.: Wojownik i rycerz. W: Człowiek średniowiecza. Pod red. J. Le Goffa. Warszawa 2000, s. 97-142
Opis artykułu z czasopisma
Elementy opisu:
1. Autor artykułu
2. Tytuł artykułu
3. Tytuł czasopisma
4. Lokalizacja (rok, numer zeszytu, strony)
Schemat:
Autor artykułu: Tytuł artykułu. „Tytuł czasopisma” rok, numer czasopisma, numery stron
Przy opisie fragmentu (artykułu) nr ISSN nie jest obowiązkowy.
Przykłady:
- Kołątaj W.: Tak powstały piramidy. „Wiedza i Życie” 2002, nr 7, s. 50-55
- Graczyk J.: Poezja średniowieczna. „Cogito” 2005, nr 20, s. 78–81
Opis dokumentu elektronicznego
Internet i wydawnictwa multimedialne są pełnoprawnym źródłem informacji. Opisy tych dokumentów także umieszczamy w bibliografii.
Elementy opisu:
1. Autor
2. Tytuł
3. Nośnik w nawiasie kwadratowym [CD-ROM], [online]
4. Wydanie (wersja, miejsce wydania, wydawca, copyright, data aktualizacji - o ile można ustalić)
5. Tytuł fragmentu (przy opisie fragmentu dokumentu elektronicznego)
6. Warunki dostępu (dla dokumentów online)
Przykłady:
- Kopaliński W.: Wielki multimedialny słownik W. Kopalińskiego [CD-ROM]. Warszawa: PWN 2000
- Słowniki PWN [CD-ROM]. Edycja 2003 w.1.1. Warszawa: PWN 2002. Słownik poprawnej polszczyzny
- Mickiewicz A.: Pan Tadeusz [online]. Skarbnica literatury polskiej. [dostęp: 20 października 2005].
- Papszun T.: J.R.R. Tolkien - pierwsza polska strona domowa. Modyfikacja: 2003.07.09
Opis artykułu z dokumentu elektronicznego
Elementy opisu:
1. Autor artykułu
2. Tytuł artykułu
3. Tytuł dokumentu macierzystego (książki, bazy danych, czasopisma)
4. [Nośnik]
5. Wydanie (wersja, miejsce wyd., wydawca, rok)
6. Oznaczenie zeszytu (dla e-czasopisma)
7. Lokalizacja (o ile jest numeracja stron)
8. Warunki dostępu (dla dokumentów online)
Przykład:
- Bardel M.: Sen o nieśmiertelności. "Znak" [online] 2002 nr 580
Opis filmu
- Pan Tadeusz [Film]. Reż. Andrzej Wajda. Warszawa: Vision Film, 2000. 1 kas. VHS
lub:
- Wajda A. (Reż): Pan Tadeusz [Film]. Warszawa 2000. 1 płyta DVD.
- Czapczyk P., Czarnecka A.: Poezja współczesna. [Film]. Warszawa: Telewizja Polska. 1997. 1 kas.VHS
Opis dokumentu dźwiękowego
- Bach J. S.: Brandemburg Concertos [Dokument dźwiękowy]. Warszawa: Pomaton EMI, 1999. 1 płyta CD.
- Pawlikowska-Jasnorzewska M.: Wiersze. [Dokument dźwiękowy]. Warszawa: Polskie Nagrania 1988. Taśma magnet.
Bibliografia:
- Bibliografia. [Broszura MCDN 2002]
- Bibliografia załącznikowa i przypisy [online, dostęp: 11.01.2009]. Dostępny w internecie:
http://www.liceum.pijarzy.pl/biblioteka/bibliografia.html
